TAI
CHI NEDİR?
Tai
Chi Chuan’ın temeli İÖ 2000 yıl önce eski Hindistan'da yapılan yoga
çalışmalarına dayanır. Fakat Çin felsefesinin mabedi sayılan Saholin
Tapınağı’nda doğmuş ve gelişmiştir. Tai Chi, Çin’de uygulanan 300 tarz dövüş
sanatı ve fiziksel egzersizlerinin, Hindistan’daki yoga ve meditasyon
çalışmalarıyla bir karması olarak düşünülebilir. Çin'deki dövüş sanatları "Internal
arts" (İç) ve "External Arts" (Dış) olmak üzere ikiye ayrılır. İç sistemlere Tai
Chi, Sheng-I ve Pa-Qua stilleri dahildir. Dış sistemlere örnek olarak Shao Lin,
Long Fist, Southern Fist, Karate, Wushu stilleri verilebilir. İç ve dış
sistemler arasındaki en temel fark, iç sistemlerde, yumuşaklık ve rahatlığın
hakim olmasıdır. Buna karşın dış sistemlerde, kuvvet, sertlik ve sağlamlık
hakimdir.
Tai
Chi’nin pratik uygulamaları, Taoizm’in felsefi içinde geniş bir şekilde yer
almıştır. Bu yansıma ilk kez, bilge ve gizemci Lao Tsu ve daha yaşlı çağdaşı
Konfüçyüs vasıtasıyla olmuştur. Lao Tsu, İÖ 6. yüzyılda Honan eyaletinde,
Taoizm’de yeni ufuklar açan “Tao Te Ching”i yazmış ve müritlerine öğretmişti.
Bir felsefe olarak Taoizm, birçok ana unsurun dışında huzuru, dinginliği,
doğanın güzelliğini, sessizliğini benimser ve dünyanın en düşünceli ve mistik
görünüşlü sufilerinden oluşur.
Tai
Chi Chuan’ın gelişimi 13. yüzyılda Çin'de yaşamış olan Chang Sang Feng isimli
Taoist bir rahib vasıtasıyla hızlanmıştır. Bu rahip, özel olarak seçtiği bir kaç
öğrenciyi yetiştirmiş, Sung Hanedanı zamanında bir sır gibi saklanan ve ancak
bir kaç şanslı kişinin öğrenebildiği Tai Chi Chuan, bir kaç yüz yıl sonra çok
sayıda öğrencinin yetiştirildiği popüler bir spor olmuştur.
FELSEFESİ
Tai
Chi Chuan, “Supreme Ultimate Force” yani yaklaşık anlamıyla “Mükemmel Yüce Güç”
şeklinde çevrilebilir. Temeli, evrensel yaşam enerjisi olan Chi enerjisidir.
İnsan vücudunda, yanlış duruş, yanlış beslenme ve stresten kaynaklanan bazı
blokajlar oluşur. Bu blokajlar Chi enerjisinin vücut içerisindeki akışına engel
olduğundan, uzun vadede sağlıkta bozulmalar meydana gelir. Özetle Tai Chi’nin
nihai amacı, bu dolaşımı sağlamaktır.
Bu
“Mükemmel Yüce Güç” düşüncesi Çin gizem felsefesinde sık sık karşılaşılan Yin
Yang konseptinden doğmaktadır. Bu kavram, zıtlıklar prensibine dayanan Yin Yang
konseptiyle ilişkilendirilir ve “Dynamic Duality” denen karşılıklı enerjik
ikilemeler (kadın-erkek, aktif-pasif, karanlık-aydınlık, güçlü-zayıf gibi)
içinde sıkça kullanılır.
Tai
Chi Chuan’da, kas gücünden ziyade iç enerji (Chi) ve vücut arasındaki
koordinasyon önemlidir. Tai Chi Chuan hareketlerinde gözlenen büyük iç enerji
akışı, zihinsel konsantrasyon, nefesin derin alınması, vücut ağırlığının ve
baskısının kontrol edilmesinden kaynaklanır. Tai Chi Chuan tekniklerinin ince,
yumuşak ve yavaş olması bir okyanus dalgasına benzer. Dalgaların ilerleyerek bir
sonrakiyle birleşmesi sürekli bir dalga hareketi ve enerji transferine neden
olur. Sürekli birbirini takip eden dalgaları andıran biçimde yapılan Tai Chi
teknikleriyle de, sürekli bir enerji akışı meydana gelir. Bu akışın
devamlılığının sağlanması, Tai Chi Chuan’da birincil amaçtır.
UYGULAMA
Tai
Chi Chuan, dünyanın birçok gelişmiş ülkesinde milyonlarca insan tarafından her
sabah fabrikalarda, okullarda, açık alanlarda yapılır. Tai Chi Chuan'ın, üretim
sektöründe verimliliği, eğitimde gelişmeyi artırdığı söylenmektedir. Fakat bugün
Batı’da uygulanan Tai Chi, yoga ve meditasyon uygulamalarından derlenmiş
formlar, figürler biçimidir. Bu şekilde zincirleme hareketlerle oluşmuş pek çok
Tai Chi formu bulunmaktadır. Bu hareketlerin birçoğu orijinal savaş
sanatlarından çıkarıldığı halde birçok uygulayıcı için savaş sanatları ile
ilgili olan kısmı büyük bir önem taşımaz. Onlar için asıl önemli olan amaç,
vücutları için motive edici egzersizlerdir. Fakat Tai Chi’nin savaş sanatları
yönü de hatırı sayılır derecede ilginçtir. Çin felsefesi ve doğal tıbbında “chi”
ile ilgili bir konsept bulunmaktadır. Yaşam için gerekli olan güç, bu konsept
dahilindedir ve “chi” bedene bu gücü veren enerjidir.
Tai
Chi’nin nihai amacı vücuttaki bu enerjinin bedenin her noktasında dolaşımını
sağlamaktadır. Bu da insanda sağlık, dirilik, canlılık inançlarını çoğaltmakta,
moral açıdan insanı zinde tutmaktadır. Chi’nin bu dolaşımı sinir sistemiyle ve
kan dolaşımıyla da yakından ilgilidir. Bu düşünce “Chi” ile akupunktur ve Doğu
geleneksel tıbbı arasında da dirsek teması sağlamaktadır. Zaten Tai Chi Chuan'ın
asırlardır sevilerek yapılması, önemli hastalıklar ve sağlık üzerindeki olumlu
etkilerinin bir kanıtıdır.
Tai
Chi Chuan günümüzde kliniklerde, fiziksel terapide, kullanılmaya başlanmış;
insan sağlığının korunmasında ve fiziki-ruhi bir kısım hastalıkların tedavisinde
çok etkili olduğu doktora seviyesinde çalışmalara konu olmuştur. Bilimsel
çalışmalar Tai Chi Chuan'ın yüksek kan basıncı, mide ve bağırsak ülserleri, kalp
rahatsızlıkları, tüberküloz ve diğer rahatsızlıklar üzerinde etkili olduğunu
göstermiştir.
Tai
Chi’deki bir diğer nihai amaç, yapılan egzersizler vasıtasıyla sükuneti ve
dinginliği sağlamak ve geliştirmektir. Bu hareketleri doğru ve eksiksiz öğrenmek
koşuluyla bu pratikler bize bazı şeyler sağlar; Denge, hareketlerin sıra düzeni,
hareketlerin ritimleri ve yine bu hareketlerin başlangıç noktasının vücuttaki
yaşam merkezi olması gibi... Böylece Tai Chi egzersizleri yürürken, koşarken,
ayakta dururken ve benzeri durumlarda bizlere diğer insanlara karşı ek bir
yetenek verir. Birçok uygulayıcı, bedenlerindeki duruş bozukluklarını, bu
hareket düzeni ile giderebilir, stres ve gerginlikten kurtulabilir. Bundan başka
meditatif doğal egzersizlerin huzuru ve sükuneti sağladığı da bilinen bir
gerçektir.
HAREKETLER
Tai
Chi’de yapılan hareketler olabildiğince yavaş, yumuşak ve zarif aynı zamanda
figürler arası geçişler sarsıntısız ve akıcıdır. Tüm hareketler alt karın
boşluğunda bir miktar havanın sıkıştırılmasıyla yapılır. Sıkışma şiddetindeki
artmaya ve azalmaya bağlı olarak, sırasıyla kollar dışarı ve yukarıya yada
içeriye ve aşağı doğru hareket eder. İnsan karnının alt orta noktasında meydana
gelen sıkışma, gücün ana kaynağıdır ve bu noktaya çok önemli nokta "Tan Tien"
denir. Bu teknikler yapılırken, düşünce alt karın noktasına yoğunlaşır ve
teknikler zihin, vücut ve enerji koordineli biçimde yapılır. Çünkü, Tai Chi
Chuan teknikleri vücut uzuvlarından ziyade iç enerji kuvvetiyle
gerçekleştirilir.
Tai
Chi hareketlerinin orijini savaş sanatlarından geldiği için, uygulayıcıları bazı
savaş pratikleri de yapar. Tai Chi prensiplerinde “push-hands” denen, iki
insanın yaptığı egzersizler zaman içinde o iki insan arasında enerjik bir bağa
ve bir diğerinin “chi”sine (yaşam enerjisine) cevap vermesine kadar uzanır.
Tai Chi’nin bazı figürleri slow-tempo dövüş biçimidir. Bu sebeple uzun zaman Tai
Chi çalışan pratisyenler dövüş sanatlarında da usta olma yoluna girerler.
|
Tai Chi felsefesinde esas vurgu, insanın içindeki yıkıcı enerji
potansiyelinden (tekmeleme ya da yumruklama) uzaklaşmasını, bu enerjinin
dağıtılmasını sağlamak, bir tehlike anında kontrolü sağlayabilme yeteneği
kazanmaktır.
Tai Chi Chuan özgünleşmiş bir çigong, yani yaşam enerjisi çalışmasıdır.
İleriki aşamaları göz önüne alınırsa, bir öz savunma sanatı, temelleri
açısında bir ruh-zihin-beden eğitimidir. Temelde yaşam enerjisini
yoğunlaştırmayı, uzuvlara yaymayı ve tüm bedende dolaştırmayı öğretir.
Bedeni bir makine gibi yüksek tempolu çalıştırmayan, yorulma hissi
yarat-mayan, her yaşta yapılabilen bir hareket etme sanatıdır. Bu sanat
dirençsizlik öğretisinin harekete uyarlanmış biçimidir. Tai Chi Chuan'nın
meditatif çalışmaları, hazırlanma hareketleri, dizi hareketleri ve ileri
düzeylerinde iki kişiyle yapılan alıştırmaları vardır. Çinliler tarafından
binlerce yıldan beri bir yaşam tarzı olarak sürdürülen Tai Chi, yaratıcı
bir boşluktan çıkan değişim, dönüşüm hareketlerinin anlatı-mıdır. Çok eski
zamanlarda Çin'deki Doğcu (Taocu) ustalar bu hareketlerin ilkelerini insan
bedenine uyarlamaya başlamışlar ve hareketleri zaman içinde
belirginleştirmişlerdir.
Tai Chi Chuan aileler tarafından geliştirilmiş ve küçük formlardan oluşan
bir çok stile ayrılmıştır. Günümüzde en yaygın bir şekilde olarak tatbik
edilen beş Tai Chi stili "Yang, Chen, Wu , Sun ve Woo" Chen ailesinin
çalışmalarına dayanır.
Tai Chi, özellikle Doğu pratisyenleri arasında uzun zamandır Çin kehanet
sanatı I Ching ile ilişkilendiril-mektedir. 8 pozitif basit I Ching
trigramı ve Çin simyasının 5 elementi (metal, ağaç, ateş, hava ve su) ile
Chan San-feng tarafından yaratılan 13 Tai Chi duruşu arasında düşünsel bir
birlik vardır. I Ching’in 64 trigramı ve diğer Tai Chi formları arasında
da başka düşünsel bağlar olduğuna da inanılır.
Hangi Amaçlarla Çalışılır?
Tai Chi Chuan tüm dünyada çeşitli amaçlarla çalışılmaktadır. Sanat, ilk
ortaya çıktığı zamanlarda yüksek düzeyli bir savunma sanatı kimliğindeydi.
Zaman içinde gözden geçirilip değişikliklere uğratıldıkça sağlık
alıştırması yönü ön plana çıktı. Çin Tıbbının enerji çalışmaları (çigong)
içinde özgün bir konumda olduğu için Çin'deki tıp kuruluşları ona sağlık
amaçlı uygulamalarda yer vermektedirler.
Hastane ve sanatoryumlarda hekim gözetiminde tedavi amaçlı olarak da
kullanılmaktadır.
Günümüzde uzak doğuda yaygın olarak ya savunma sanatı ya da sağlık
alıştırması kimliğiyle çalışılmaktadır. Çin'in geleneksel gösteri
sanatları (Vuşu) içinde ve ilk öğretim programında yerini almıştır. Çin'de
ilkokulu bitirebilmek için sanatın yirmidört hareketlik Pekin dizisini iyi
düzeyde icra edebilmek gerekmektedir. Tai Chi Chuan dünyanın diğer
ülkelerine göçmenler ve kültürel alışverişler aracılığıyla sıçradı.
Sağlığa olan faydaları bilimsel olarak kanıtlanınca batılı ülkelerde
yaygın kabul gördü ve okulları açıldı. Uzak doğuda olduğu gibi batılı
ülkelerin sanatoryumlarında da çeşitli hastalıkları tedavi etmek amacıyla
Tai Chi’nin dizi hareketleri kullanılmaktadır. New York'ta ve bazı batılı
kentlerdeki yaşlılar evinde denge geliştirme ve yaşlanmayı geciktirme
amacıyla öğretilmektedir. Birçok tiyatro okulu taicinin dizi hareketlerini
temel eğitimlerine aldı. Tai Chi’nin özellikle dizi hareketleri çeşitli
alanlarda çok amaçlı olarak değerlendirilmekte, dünyanın çeşitli
ülkelerinde yalnızca bir savunma sanatı ya da sağlık alıştırmaları dizisi
olarak değil, dans ve tiyatro eğitimine destek amaçlı olarak da
kullanılmaktadır. Sanatın özellikle Yang stili birinci sırada sağlık ve
esenliği amaçlar. Diğer çigong alıştırmaları gibi Tai Chi Chuan da yaşamın
kalitesini arttırır, ömrü uzatır.
Sağlığa Yararları
Tai Chi’nin, insanın ruh-zihin-beden bütünlüğü üzerine olan faydaları
kanıtlanmıştır. Zihni dinlendirir. Beynin iki yarım küresini işbirliğine
sokarak eşgüdüm içinde çalıştırır. Dikkat verme ve yoğunlaştırma
yeteneğini arttırır. Merkezî sinir sisteminin çalışmasını iyileştirir.
Duyu organlarının etkinliğini arttırarak algılamayı keskinleştirir.
Hareketlerde eşgüdüm (koordinasyon) ve denge geliştirir. Çeşitli duruş
bozukluklarını düzeltir. Karın solunumu kazandırarak soluma kapasitesini
arttırır. Karaciğeri kanlandırır. Mide ve bağırsağın dalga hareketini
kuvvetlendirir.
Sindirimi canlandırır. Kas, bağ ve tendonları gevşeterek esnetir. Kan
dolaşımını uyarır. Kalbin çalışmasını iyileştirir. Çeşitli dolaşım sistemi
düzensizliklerini ortadan kaldırır. İç organların faaliyetlerini ve
bedendeki tüm madde alışverişini canlandırır. Yaşam boyu çalışılmasının en
iddialı ve güzel ödülü yaşlanmayı geciktirmesidir.
Tai Chi, düzenli çalışılırsa yorgunluk belirtilerini, dikkat verme
güçlüğünü, öfkeyi, ruh halindeki oynamaları, neşesizliği, başın içindeki
basınç hissini, özellikle darbeli baş ağrılarını, anî baş dönmelerini,
uykusuzluğu, sersemliği, taşikardiyi (kalp çarpıntısı), mide
rahatsızlıklarını, pekliği, ishali ve psikolojik kökenli iktidarsızlıkları
giderir, bacaklardaki dolaşımı ve kas hareketliliğini iyileştirerek varis
oluşumunu ve yağ dokularının meydana gelmesini önler, duygusal sorunlu ve
gergin zihinli insanların psikolojilerini düzeltir; kronik durumlarda ve
nevrasteni, yüksek tansiyon, akciğer şişmesi, soluk borusu nezlesi, mide
ve bağırsak sorunları gibi hastalıklarda etkili iyileşme sağlar, eklem
katılaşmasına karşı korur, hafif kireçlenme ve romatizmada eklem
esnekliğini arttırıp hareketlerin sınırlanmasını engeller, kas liflerini
uzatır ve geliştirir, kemikleri güçlendirerek kırılmalara karşı korur, ki
bu özelliğiyle osteoporozlu hastalara özellikle önerilir, tüberküloz
enfeksiyonuna ve amfizeme karşı koruyucudur, adrenalin salgılanmasını ve
kolesterinle ilgili madde alışverişini düzenler, tansiyonu ve kiloyu
dengeler, duyuları keskinleştirir. Özellikle dolaşım, sindirim, kilo ve
tan-siyon sorunları, kireçlenme ve romatizmal sorunlar, varis, osteoporoz,
zihin yorgunluğu ve stres taici çalışanlarda oldukça seyrek görülür.
Tai Chi Chuan; insanı, Çinlilerin anlatımıyla bir çocuk kadar 'ben'
duygusundan uzak, bir oduncu kadar sağlıklı ve bir bilge kadar sakin ve
huzurlu yapar.
TAI
CHI ve UYGULAMALARI ile İLGİLİ ÖNEMLİ NOT:
Tai
Chi'yi,
daha önce hiç uygulamamış olanlarca yalnızca kitaptan veya internetten vb
kanallarda görülüp uygulanması bizce yanlıştır, zira Tai Chi tekniğini
ancak görsel boyutta verebilecek olan bu tip bilgilendirme ile o hareketin
gerçek olarak uygulanışının görülmesi arasında büyük anlam farklılıkları
mevcuttur.
Eğer daha önce uygulama yapmadıysanız lütfen bizlerle veya Tai Chi
çalışmasının yapıldığı gruplar ile temas ediniz.
Herhangi bir rahatsızlığınız var ise, Hamile iseniz, yaşlı iseniz, yüksek
tansiyonunuz, ağır kalp rahatsızlıklarınız, mental sorunlarınız, bedensel
sakatlıklarınız vs. gibi durumlarınız var ise muhakkak öncelikle
doktorunuza başvurup onun olurunu alınız.
|
|